Hücredeki reaksiyonlar, metabolizmanın muhtelif yollarıyla kontrol edilir ve düzenlenir.
Allosterik etkileşimler
Çoğu metabolik yolda moleküllerin akışı mevcut olan substrat miktarı yerine, öncelikle enzimlerin aktiviteleri ve miktarları ile belirlenir. Esasen irreversibl (Geri dönüşümsüz) reaksiyonlar potansiyel kontrol yerleridir.
Bir yolda, ilk irreversibl reaksiyon neredeyse, o yol bu noktadan sıkı bir şekilde kontrol edilir. Metabolik yollar sonraki irreversibl reaksiyonlarla da kontrol edilebilirler. Allosterik etkileşimler farklı sinyalleri hızlı bir şekilde belirleyebilmek ve bu bilgiyi entegre etmek için enzimlere olanak sağlar.
Kovalent modifikasyon
Bazı düzenleyici enzimler allosterik etkileşimlere ilaveten, kovalent modifikasyon vasıtasıyla kontrol edilirler. Örn: glikojen fosforilazın katalitik aktivitesi fosforilasyon yoluyla arttırılırken, glikojen sentaz baskılanır. Kovalent modifikasyonlar spesifik enzimlerle katalize edilir. Metabolik yollar tetikleyici sinyaller vasıtasıyla hızlı bir şekilde başlatılır veya sonlandırılır.
Enzim seviyeleri
Enzimlerin aktiviteleri kadar, miktarları da kontrol edilir. Birçok düzenleyici enzimin sentez ve yıkım oranları hormonlar tarafından ayarlanır.
Bunlara ek olarak, metabolik yollar hücre kompartmanları içinde ayrılmışlardır. Glikoliz, pentoz fosfat yolu, glikojenoliz/glikojenez ve yağ asidi sentezi sitozolde yer alırken, buna karşılık yağ asidi oksidasyonu, sitrik asit döngüsü ve oksidatif fosforilasyon mitokondride gerçekleşmektedir. Glukoneogenez ve üre sentezi gibi bazı süreçler de (sitozol/mitokondri) her iki kompartmanda da ortaya çıkan reaksiyonların etkileşimine bağlıdır.
Bazı moleküllerin akıbeti bunların sitoplazma veya mitokondride olup olmadığına bağlıdır, ve böylece moleküllerin iç mitokondriyal membran boyunca akışı düzenlenir. Mitokondri içine taşınmış uzun zincirli yağ asitleri hızlı bir şekilde yıkıma uğrar. Karnitin bu moleküllerin iç mitokondriyal membrandan geçişini sağlar.
Metin İçinde
(Günay, Paşaoğlu, Paşaoğlu and Keskin, 2019)Kaynakçada
Günay, M., Paşaoğlu, H., Paşaoğlu, Ö. ve Keskin, K., 2019. Egzersiz Biyokimyası Spor, Egzersiz, Sağlık: Insan Performansının Biyokimyasal Temelleri . Ankara: Gazi Kitabevi.
Kitap Görseli
