Yakıt metabolizmasının düzenlenmesinde hormonlar anahtar rol oynarlar. Özellikle insülin, glukagon, ve epinefrin / norepinefrin yakıtların mobilizasyonu ve depolanması üzerinde büyük etkilere sahiptir (Tablo: 1).
Insülin: Pankreasın B-hücreleri tarafından, kan glukoz artışı ile uyarılarak salgılanır. Yağ asitlerinin sentezini, yakıt depolanmasını ve proteinlerin sentezini uyarır. Kas ve karaciğerde glikojen sentezini uyarır, karaciğerde glukoneogenezi baskılar, glikolizi artırır. Kas ve yağ hücrelerine glukoz girişi insülin aracılığıyla olur. Yağ dokusunda glukoz ve yağ asitlerinden triaçilgliserollerin sentezi ve depolanmasını sağlar. Proteinlerin yıkımını inhibe eder.
Glukagon: Pankreasın a- hücreleri tarafından, açlık durumunda düşük kan şekeri seviyesine cevap olarak salgılanır. Glukagonun esas hedef organı karaciğerdir. Glikojen yıkılımını uyarır, fosforilaz ve glikojen sentazın fosforilasyonunu sağlayan cAMP yolunu tetikleyerek glikojen sentezini inhibe eder, Glukagonun bilinen tüm etkileri cAMP tarafından aktive edilen protein kinazlar aracılıdır. Bu fosforilasyon yolu insülin ve glukagonun ters etkilerini sağlar. Glukagon, yağ asidi sentezini de inhibe eder. Fruktoz-2,6-bisfosfat (F-2, 6-BP) seviyesini düşürerek glikolizi bloke eder, glukoneogenezi aktifleştirir. Glukagonun bu etkileri sonucu, karaciğer tarafından glukoz salınımının belirgin şekilde artarak, kan şekeri yükselir.
Epinefrin ve norepinefrin: Bu katekolamin hormonlar düşük kan glukoz seviyesine ve nöral uyarıma cevapta, adrenal medulla ve sempatik sinir uçları tarafından salınır. Glukagona benzer şekilde, her iki hormon da cAMP yolunu tetiklemek suretiyle glikojen ve triaçilglise-rollerin yıkımını uyarır. Glukagondan farkları, kasdaki etki karaciğerdekinden daha büyükdür.
Katekolaminlerin başka bir etkisi de kas tarafından glukoz uptake’nin inhibe edilmesidir. Bunun karşılığında adipoz dokudan serbest bırakılan yağ asitleri yakıt olarak kullanılır. Epinefrin glukagonun sekresyonunu stimüle edip, insülinin sekresyonunu inhibe eder. Katekolaminler böylece kas tarafından glukozun kullanımını azaltıp, karaciğer tarafından kanas alınan glukoz miktarını arttırırlar.
Metin İçinde
(Günay, Paşaoğlu, Paşaoğlu and Keskin, 2019)Kaynakçada
Günay, M., Paşaoğlu, H., Paşaoğlu, Ö. ve Keskin, K., 2019. Egzersiz Biyokimyası Spor, Egzersiz, Sağlık: Insan Performansının Biyokimyasal Temelleri . Ankara: Gazi Kitabevi.
Kitap Görseli
