Metabolizma, ve yaşam koşullarının için kompleks bir şekilde kontrol edilen enerji üreten ve tüketen kimyasal reaksiyonların topların olarak tanımlanabilir. Bu amaçla hücreler, dokular, organlarda aynı anda birçok reaksiyonlar gerçekleşir.
Metabolizma katabolizma ve anabolizma olmak üzere iki çeşittir. Katabolizma ve Anabolizma birbirine ters işlemler olup, kirnyasal değişimi kullanarak yiyeceklerin, kullanılabilir enerjiye ve biyolojik moleküllere dönüşmesini sağlar.
Katabolik tepkimeler genelde egzergonik alup alınan enerji ATP dönliştlirillir. Katabolizmanın yükseltgenme tepkimeleri sonucu indirgen eşdeğerler, koenzim NAD+ ve NADP+ ye taşıyarak NANH ve NADPH’1, FAD ye taşıyarak FADH2 oluşturur.
Anabolik yollar, endergonik olup, ufak öncül molekülleri kullanarak büyük moleküllerin biyosentezinden olup enerjiyi ATP, NADH, NADPH veya FADH yapılarından sağlar.
Aricak bazı reaksiyon dizisi anabolik yolların yanı sıra, katabolik, özellik de güsterit, böyle yollar amfibolik yollar olarak adlandınılır. Katabolizma, büyük biyumolekülleri yıkarak anabolik yollarda kullamlan küçük molekülleri ve enerjiyi çıkarır, Katabolik reaksiyonlar tarafından açığa çıkan enerjinin bir ya maleküller içerisinde yüksek enerjili bağlar şeklinde hücre tarafından tutulur (örn: Adenozintrifosfat (ATP), (GTP)). Kalan enerji devam için ya işi olarak açığa çıkar. (Şekil: 1)
Anabolizma, bu molekiilleri kullanarak hücrenin yaşamı için gerekli olan daha büyük biyomolekülleri sentezler.
Tiim bu süreçler, hormonlar tarafından uyarılarak ya da baskilanarak kontrol edilir. Enerji için, glikoliz önemlidir, glikolizin son ürünleri pirüvik asil ve ATP’ dir. Glikoliz nisbeten az ATP (Substrat düzeyinde Fosforilasyon) nedeniyle, daha sonra pirüvik asid asetil-KoA’ya çevrilir. Asetil-KoA sitrik asit (TCA döngüsü, Krebs Döngüsü) katilir.
Sitrik asit meydana gelen reaksiyonlarla ATP yanında oluşan, FADII2, NADH elektron transport zinciri yoluyla oksidatif fosforilasyona katılır ve daha fazla ATP sentezlenir.
Ağır kas aktiviteleri esnasında, anaerobik durumda pirüvik asit asetil- KoA’ dan ziyade laktik aside çevrilir. Dinlenme halinde ise, laktik asit pirüvik aside döner. Pirlivik asid glukoneogenez denen anabolik işlemle glukoza geri çevrilebilir.
Glikoz vücutta glikojene (Glikojenez), Glikojen karaciğer ve kaslarda depolanır, ancak bu depo durumu sınırlıdır (Yağ depolarının ise yoktur). Kan glukoz seviyeleri düşerse, epinefrin ve glukagon hormonlarının salınarak, glikojenin glikoza uyar’ın. Bu katabolik işlem de glikojenoliz olarak adlandınlır.
Metin İçinde
(Günay, Paşaoğlu, Paşaoğlu and Keskin, 2019)Kaynakçada
Günay, M., Paşaoğlu, H., Paşaoğlu, Ö. ve Keskin, K., 2019. Egzersiz Biyokimyası Spor, Egzersiz, Sağlık: Insan Performansının Biyokimyasal Temelleri . Ankara: Gazi Kitabevi.
Kitap Görseli
